Hướng dẫ chi tiết cách đo tụ điện bằng đồng hồ vạn năng kim và điện tử (số)

Tụ điện là linh kiện phổ biến trong hầu hết các thiết bị điện tử và mạch điện dân dụng. Trong quá trình sử dụng, tụ điện có thể bị hỏng, giảm dung lượng, hoặc bị rò rỉ mà chúng ta không nhận biết được bằng mắt thường. Do đó, biết cách đo tụ điện bằng đồng hồ vạn năng sẽ giúp bạn nhanh chóng xác định được tình trạng tụ, phòng tránh các sự cố như hư mạch, cháy nổ, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí sửa chữa.

Tụ điện là gì? Tác dụng và dấu hiệu nhận biết tụ hỏng

Tụ điện là linh kiện thụ động có khả năng tích trữ năng lượng dưới dạng điện trường. Trong mạch điện, tụ điện có nhiều loại như tụ hóa, tụ gốm, tụ giấy, tụ mica…
Chức năng của tụ điện gồm:

• Lọc nguồn, giảm nhiễu

• Lưu trữ và phóng điện

• Tạo dao động và truyền tín hiệu

Dấu hiệu tụ điện bị hỏng có thể dễ dàng nhận biết qua một số biểu hiện như:

• Tụ bị phồng, nổ hoặc có vết rò rỉ dầu

• Thiết bị hoạt động bất thường, kém ổn định

• Mạch phát tiếng kêu lạ hoặc không hoạt động

Việc kiểm tra tụ điện định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các nguy cơ hư hỏng để có giải pháp thay thế kịp thời.

Chuẩn bị trước khi đo tụ điện

Trước khi tiến hành đo tụ điện bằng đồng hồ vạn năng, cần lưu ý các bước sau:

• Ngắt nguồn điện hoàn toàn khỏi thiết bị hoặc mạch điện để đảm bảo an toàn.

• Xả tụ điện: Dùng tua vít cách điện nối 2 chân tụ lại với nhau trong vài giây để xả hết điện tích còn lại. Đây là bước rất quan trọng, giúp tránh nguy cơ bị giật điện hoặc làm hỏng đồng hồ vạn năng.

• Tháo tụ ra khỏi mạch: Nếu muốn đo chính xác, nên tháo tụ ra khỏi mạch, nhất là đối với mạch phức tạp hoặc mạch có nhiều linh kiện mắc song song.

• Chuẩn bị dụng cụ cần thiết: Bao gồm đồng hồ vạn năng số hoặc đồng hồ vạn năng kim, tua vít cách điện, kẹp cá sấu (nếu cần).

Hướng dẫn chi tiết cách đo tụ điện bằng đồng hồ vạn năng kim

Bước 1: Chọn thang đo phù hợp: Xoay núm đồng hồ về thang đo điện trở (Ω), chọn thang x1k hoặc x10k để kiểm tra tụ từ vài microfarad trở lên.

Bước 2: Đấu que đo vào 2 chân tụ:

• Chạm que đỏ vào chân dương, que đen vào chân âm (đối với tụ hóa phân cực).

• Giữ que đo cố định trong vài giây và quan sát kim đồng hồ.

Bước 3: Đọc kết quả:

• Kim lên nhanh, sau đó từ từ trả về vô cực (∞): Tụ còn tốt, tụ nạp điện rồi xả điện đúng cách.

• Kim không lên hoặc lên một phát rồi dừng ở một giá trị nào đó: Tụ bị hỏng hoặc đứt mạch.

• Kim lên và không về: Tụ bị chập, hỏng nặng.

• Kim lên chậm, về rất chậm: Tụ bị rò rỉ.

Lưu ý: Đo nhiều lần, đảo ngược que đo sẽ giúp chắc chắn hơn về kết quả.

Hướng dẫn chi tiết cách đo tụ điện bằng đồng hồ vạn năng số

 Trường hợp đồng hồ có chức năng đo tụ điện (ký hiệu µF hoặc CAP):

• Chuyển thang đo về chế độ đo tụ điện.

• Cắm que đo vào 2 chân tụ (lưu ý đúng cực với tụ hóa).

• Đọc kết quả hiển thị trên màn hình. Nếu giá trị đo được gần với giá trị in trên tụ (chênh lệch ±20% với tụ cũ), tụ vẫn còn tốt. Nếu giá trị thấp hơn nhiều, tụ đã bị giảm dung lượng hoặc hỏng.

Trường hợp đồng hồ số không có chức năng đo tụ điện:

• Chuyển về thang đo điện trở (Ω), thường là x1k hoặc x10k.

• Chạm que đo vào 2 chân tụ giống như đo bằng đồng hồ kim.

• Quan sát màn hình: Giá trị điện trở sẽ tăng dần rồi về “OL” (Over Load): Tụ tốt. Nếu giá trị không thay đổi, tụ đã bị hỏng.

Lưu ý: Kết quả đo bằng điện trở chỉ giúp xác định tình trạng tụ (tốt, hỏng, rò rỉ), không cho biết giá trị dung lượng chính xác như khi dùng chế độ đo µF.

Ý nghĩa kết quả đo tụ điện

• Tụ điện tốt: Đo ở thang đo tụ, giá trị gần bằng thông số in trên tụ. Đo điện trở, kim lên rồi trả về vô cực hoặc màn hình về “OL”.

• Tụ bị yếu: Giá trị dung lượng giảm nhiều so với chuẩn hoặc kim lên chậm, không về hoàn toàn vô cực.

• Tụ bị rò rỉ: Kim lên và về rất chậm, đo dung lượng thấp, có thể gây sụt áp, mất ổn định thiết bị.

• Tụ ngắn mạch: Kim lên và không về hoặc không nhúc nhích, có thể gây nổ cầu chì, cháy mạch.

• Tụ đứt mạch: Kim không lên hoặc màn hình không thay đổi, tụ hoàn toàn mất khả năng nạp/xả.

Một số lưu ý và kinh nghiệm khi đo tụ điện

• Không đo tụ khi tụ còn điện áp: Rất nguy hiểm cho cả người đo lẫn thiết bị.

• Không đo tụ dán SMD bằng đồng hồ kim: Vì dung lượng nhỏ, khó kiểm tra bằng phương pháp truyền thống.

• Không đo tụ khi đang hàn trên mạch phức tạp: Kết quả dễ bị ảnh hưởng bởi linh kiện xung quanh, nếu cần đo chính xác nên tháo tụ ra khỏi mạch.

• Dùng đồng hồ chất lượng, chính hãng: Kết quả đo ổn định, đảm bảo an toàn khi thao tác.

• Nên vệ sinh chân tụ sạch sẽ trước khi đo: Tránh oxy hóa hoặc lớp phủ làm sai số kết quả.

Câu hỏi thường gặp về đo tụ điện bằng đồng hồ vạn năng

Có nên đo tụ dán (SMD) bằng cách này?
Không nên, vì tụ SMD có dung lượng nhỏ, nên dùng đồng hồ chuyên dụng đo tụ.

Tại sao tụ đo được giá trị thấp hơn so với thông số?
Do tụ bị lão hóa, giảm dung lượng hoặc mạch đo không chính xác (do chưa tháo ra khỏi mạch, chân tụ dơ…).

Khi nào nên thay tụ mới?
Khi đo thấy giá trị dung lượng giảm nhiều (chênh lệch > 20%), tụ bị phồng, rò rỉ dầu, tụ đã bị hỏng chức năng.

Kết luận

Qua bài viết này, bạn đã biết cách đo tụ điện bằng đồng hồ vạn năng một cách chi tiết và an toàn. Nếu thường xuyên phải kiểm tra, sửa chữa điện tử, nên chọn đồng hồ vạn năng số có chức năng đo tụ điện để cho kết quả nhanh và chính xác. Đồng hồ vạn năng kim thích hợp kiểm tra nhanh tình trạng tụ, tiện lợi cho thợ điện truyền thống.

TATMart hiện cung cấp đa dạng các dòng đồng hồ vạn năng chính hãng, từ cơ bản đến nâng cao, đáp ứng mọi nhu cầu đo kiểm tụ điện cho thợ điện, kỹ thuật viên, DIY… Hãy liên hệ TATMart để được tư vấn chọn mua đồng hồ vạn năng chất lượng, giá tốt và phù hợp với nhu cầu của bạn!