Phớt máy bơm nước là gì? Cấu tạo, công dụng và cách lắp phớt đúng kỹ thuật

Trong bất kỳ hệ thống máy bơm nước nào, dù dùng cho gia đình hay trong công nghiệp, phớt máy bơm luôn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hiệu suất và độ bền cho thiết bị. Phớt không chỉ đảm nhận chức năng làm kín mà còn bảo vệ động cơ khỏi sự xâm nhập của nước và các loại chất lỏng khác. Nếu không được quan tâm đúng mức, phớt hỏng có thể dẫn đến tình trạng rò rỉ, chập điện hoặc hư hỏng toàn bộ động cơ. Vì vậy, việc hiểu rõ về cấu tạo, nguyên lý hoạt động, cũng như cách thay thế phớt đúng cách là rất cần thiết để bảo vệ thiết bị và tối ưu hiệu quả sử dụng.

I. Phớt máy bơm nước là gì?

Phớt máy bơm nước, hay còn gọi là phớt trục, là bộ phận có chức năng làm kín giữa phần trục quay và buồng bơm, đảm bảo nước hoặc chất lỏng không rò rỉ ra ngoài trong quá trình vận hành. Đây là chi tiết kết nối trực tiếp với phần động cơ và đầu bơm, đóng vai trò giống như một cánh cửa chắn nước không cho thoát ra ở điểm tiếp giáp giữa bộ phận quay (trục) và bộ phận đứng yên (vỏ máy).

Có nhiều loại phớt làm kín khác nhau, tuy nhiên phớt cơ khí (mechanical seal) là loại được sử dụng phổ biến nhất hiện nay do độ kín cao, hoạt động bền bỉ trong thời gian dài và ít cần bảo trì.

II. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của phớt máy bơm

1. Cấu tạo cơ bản của phớt cơ khí

Một bộ phớt cơ khí thường được cấu thành từ các bộ phận sau:

• Mặt tĩnh (stationary face): Đây là phần được gắn cố định vào vỏ bơm, thường được làm từ vật liệu cứng như gốm hoặc carbon để chống mài mòn.
• Mặt động (rotating face): Là phần xoay cùng với trục máy bơm, được đặt ép sát vào mặt tĩnh để tạo độ kín. Vật liệu thường là carbon, inox hoặc silicon carbide.
• Lò xo (spring): Tạo lực ép liên tục giữa hai mặt phớt, giữ cho bề mặt luôn tiếp xúc với nhau, đảm bảo kín hoàn toàn trong quá trình vận hành.
• Gioăng cao su hoặc vòng làm kín phụ: Giúp bịt kín các khe hở giữa phớt và vỏ máy, ngăn rò rỉ theo phương tiếp tuyến.

2. Nguyên lý hoạt động

Khi máy bơm nước vận hành, trục quay kéo theo mặt động quay với tốc độ cao. Nhờ lực ép từ lò xo, mặt động luôn tì sát vào mặt tĩnh, tạo nên một bề mặt tiếp xúc kín. Sự tiếp xúc này ngăn cản nước hoặc chất lỏng chảy ra ngoài theo trục. Một lớp màng mỏng giữa hai bề mặt phớt giúp bôi trơn, làm mát và duy trì độ bền cho phớt.

Nếu mất lực ép hoặc bề mặt tiếp xúc bị mài mòn, nước sẽ dễ dàng rò rỉ ra bên ngoài, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu quả hoạt động của máy.

III. Các loại phớt máy bơm nước phổ biến hiện nay

Trên thị trường hiện nay, phớt máy bơm nước được phân loại theo cấu tạo, vật liệu và ứng dụng cụ thể:

1. Phớt đơn (Single Mechanical Seal)

• Là loại phớt chỉ có một mặt làm kín chính giữa phần quay và phần đứng yên.
• Thường sử dụng trong các máy bơm dân dụng hoặc công suất nhỏ, môi trường làm việc không quá khắc nghiệt.
• Ưu điểm: Giá thành rẻ, dễ lắp đặt, dễ thay thế.
• Nhược điểm: Độ bền thấp hơn so với phớt đôi, dễ bị rò rỉ khi áp suất cao.

2. Phớt đôi (Double Mechanical Seal)

• Có hai lớp làm kín được bố trí nối tiếp hoặc song song nhau.
• Tăng khả năng chống rò rỉ, dùng trong các ứng dụng có áp lực cao, nhiệt độ lớn hoặc chất lỏng ăn mòn, độc hại.
• Yêu cầu kỹ thuật lắp đặt cao hơn, giá thành cao hơn.

3. Phớt chịu nhiệt – chịu hóa chất

• Được sản xuất từ các vật liệu đặc biệt như silicon carbide, teflon, graphite, dùng cho môi trường làm việc khắc nghiệt như bơm nước nóng, hóa chất, nước biển...
• Tuổi thọ cao, chịu mài mòn tốt, nhưng giá thành cao.

4. Phớt theo hãng máy bơm

• Mỗi hãng máy bơm đều thiết kế trục riêng biệt, do đó phớt cũng được sản xuất chuyên biệt cho từng model.
• Ví dụ: Phớt cho máy bơm Panasonic, Pentax, Sealand, APP, Wilo... đều có kích thước và kiểu dáng khác nhau.
• Khi thay phớt cần xác định đúng model để tránh lắp sai kích thước.

IV. Dấu hiệu phớt máy bơm bị hỏng cần thay thế

Trong quá trình sử dụng, nếu bạn gặp một trong các hiện tượng sau thì có thể phớt máy bơm đã bị hỏng:

• Nước rò rỉ tại trục quay: Dù máy đang tắt hoặc khi hoạt động, nước vẫn chảy ra ở giữa đầu bơm và động cơ.
• Áp suất yếu: Máy bơm hoạt động nhưng nước lên yếu hơn bình thường do mất kín giữa các buồng.
• Có âm thanh lạ phát ra từ bơm: Khi mặt tiếp xúc bị lệch hoặc mòn, sẽ gây ra tiếng cọ xát bất thường.
• Máy hoạt động nhưng không hút được nước: Lực đẩy giảm do rò rỉ nội bộ khiến nước không được bơm lên.

Đừng chủ quan khi phát hiện các dấu hiệu này. Nếu không thay phớt kịp thời, máy bơm có thể bị cháy động cơ do nước rò vào phần điện.

V. Hướng dẫn cách lắp phớt máy bơm nước đúng kỹ thuật

Việc lắp phớt máy bơm yêu cầu bạn phải cẩn thận và nắm chắc thao tác, các bước thực hiện gồm:

1. Ngắt hoàn toàn nguồn điện: Đảm bảo không còn nguồn cấp điện để tránh nguy hiểm trong quá trình tháo lắp.
2. Tháo rời máy bơm khỏi hệ thống: Tháo các đầu nối ống nước, bu-lông, cánh bơm và đầu bơm.
3. Tháo cụm cánh quạt và nắp bảo vệ: Dùng dụng cụ chuyên dụng để mở cánh, tránh vặn quá lực gây vỡ hoặc gãy cánh.
4. Gỡ phớt cũ: Quan sát thật kỹ vị trí và hướng lắp phớt cũ, sau đó dùng kìm hoặc tua vít để nhẹ nhàng gỡ ra.
5. Vệ sinh sạch sẽ trục và buồng phớt: Dùng khăn mềm lau sạch bụi, dầu mỡ hoặc cặn bám.
6. Gắn phớt mới: Đặt đúng chiều – thông thường mặt gốm quay vào trong buồng bơm, mặt carbon quay ra ngoài.
7. Lắp lại toàn bộ: Siết chặt các bu-lông, kiểm tra độ khít và thử vận hành máy.

Lưu ý: Nếu không có kinh nghiệm, bạn nên nhờ đến kỹ thuật viên chuyên nghiệp để đảm bảo máy hoạt động ổn định sau khi thay phớt.

VI. Cách chọn phớt phù hợp cho máy bơm

Để đảm bảo phớt mới tương thích và bền bỉ, bạn cần lưu ý các yếu tố sau:

• Chính xác model máy: Xác định hãng, mã số và loại máy bơm đang dùng.
• Kích thước phớt: Đo đường kính trong (trục) và đường kính ngoài (vỏ) bằng thước cặp để chọn đúng.
• Môi trường làm việc: Nếu bơm nước sạch thông thường, dùng phớt cao su là đủ. Nếu bơm hóa chất, nước nóng hoặc nước biển, cần dùng phớt chịu nhiệt và kháng ăn mòn.
• Nguồn gốc rõ ràng: Tránh mua hàng trôi nổi, dễ bị hở, rách hoặc nhanh mòn.

VII. Bảo dưỡng phớt máy bơm để kéo dài tuổi thọ

Phớt có thể sử dụng bền đến vài năm nếu được bảo dưỡng đúng cách:

• Không để máy chạy khô: Luôn đảm bảo có nước trong buồng bơm trước khi khởi động.
• Lắp đặt cố định, không rung lắc: Tránh để trục bị lệch, gây mòn lệch mặt tiếp xúc phớt.
• Thường xuyên vệ sinh cặn bẩn: Đặc biệt ở vùng trục và buồng phớt.
• Thay thế đúng định kỳ: Tùy vào tần suất sử dụng, mỗi 6 – 12 tháng nên kiểm tra và thay mới nếu cần.

VIII. Mua phớt máy bơm nước ở đâu uy tín?

Nếu bạn đang phân vân không biết mua phớt ở đâu đảm bảo chất lượng và đúng loại, TATMart.com là địa chỉ bạn có thể tin cậy:

• Chuyên cung cấp phớt máy bơm cho nhiều dòng máy từ dân dụng đến công nghiệp.
• Cam kết chính hãng – đổi trả nếu không đúng mẫu.
• Đội ngũ tư vấn kỹ thuật hỗ trợ miễn phí, giúp bạn chọn đúng loại theo model máy bơm.
• Giao hàng nhanh, có hỗ trợ lắp đặt nếu cần.

IX. Kết luận

Phớt máy bơm nước tuy chỉ là một chi tiết nhỏ nhưng lại quyết định trực tiếp đến hiệu quả hoạt động và độ bền của máy. Việc hiểu rõ vai trò, cấu tạo, phân loại, cũng như cách thay phớt đúng kỹ thuật sẽ giúp bạn sử dụng máy bơm an toàn, tiết kiệm chi phí và giảm thiểu thời gian ngừng máy. Đừng để một chiếc phớt nhỏ gây ra hậu quả lớn – hãy kiểm tra định kỳ và lựa chọn địa chỉ mua uy tín để luôn yên tâm khi sử dụng.