Các loại dao phay CNC phổ biến và cách chọn loại phù hợp

Trong lĩnh vực gia công cơ khí hiện đại, các loại dao phay CNC đóng vai trò quan trọng không thể thay thế. Dao phay CNC là dụng cụ cắt gọt được lắp trên máy CNC, giúp tạo ra các chi tiết với độ chính xác cao, tốc độ nhanh và tiết kiệm nhân công. Việc lựa chọn đúng loại dao phay phù hợp không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm mà còn giúp tối ưu thời gian gia công, giảm chi phí sản xuất. Hiểu rõ các loại dao phay CNC và đặc điểm của từng loại là chìa khóa để nâng cao hiệu quả trong sản xuất cơ khí.

Cấu tạo và vật liệu chế tạo dao phay CNC

Tìm hiểu về cấu tạo giúp hiểu sâu hơn về các loại dao phay CNC và lý do mỗi loại có công dụng riêng. Dao phay CNC thường gồm hai phần chính: thân dao và lưỡi cắt. Một số loại có thể gắn mảnh hợp kim (insert) thay vì lưỡi liền.

Về vật liệu, dao phay CNC có thể làm từ thép gió (HSS), hợp kim cứng (Carbide), được phủ các lớp chống mài mòn như TiN, TiAlN hoặc thậm chí phủ kim cương nhân tạo (PCD, CBN). Dao hợp kim giúp tăng độ bền, khả năng cắt với tốc độ cao, còn dao thép gió phù hợp gia công tốc độ vừa phải, chi phí thấp.

Phân loại các loại dao phay CNC phổ biến

Trên thị trường hiện nay, các loại dao phay CNC rất đa dạng, được thiết kế với nhiều hình dáng, kích thước và công dụng khác nhau. Dưới đây là những loại dao phay CNC phổ biến nhất, thường được sử dụng trong các xưởng cơ khí:

Dao phay ngón/trụ (End Mill)

Đây là loại dao phổ biến nhất trong các loại dao phay CNC. Dao phay ngón có thân hình trụ, đầu dao có thể phay được cả mặt phẳng và mặt bên. Với thiết kế nhiều lưỡi cắt (2 me, 3 me, 4 me…), dao phay ngón dùng để gia công rãnh, khoét lỗ, phay biên dạng và tạo các chi tiết 2D, 3D phức tạp. Dao phay ngón phù hợp cho cả phay phá và phay tinh.

Dao phay mặt (Face Mill)

Trong số các loại dao phay CNC, dao phay mặt có đường kính lớn và nhiều lưỡi cắt hoặc insert gắn ngoài. Loại này được dùng để gia công bề mặt phẳng lớn, giúp làm phẳng, san bề mặt chi tiết một cách nhanh chóng và cho bề mặt sau gia công rất đẹp. Dao phay mặt thường được dùng khi cần năng suất cao, tốc độ cắt lớn.

Dao phay cầu (Ball Nose Mill)

Dao phay cầu là lựa chọn hàng đầu trong các loại dao phay CNC khi gia công các chi tiết 3D, bề mặt cong, góc bo tròn. Đầu dao hình cầu giúp di chuyển linh hoạt và tạo nên các bề mặt mượt mà, chi tiết phức tạp mà các loại dao khác khó thực hiện.

Dao phay góc (Chamfer Mill)

Đối với các chi tiết cần vát mép, phá cạnh sắc, các loại dao phay CNC dạng góc là lựa chọn lý tưởng. Dao phay góc có đầu vát theo nhiều góc độ (thường là 30°, 45°) giúp tạo các đường vát đẹp mắt, tăng tính thẩm mỹ và độ an toàn cho sản phẩm.

Dao phay rãnh (Slot Mill/Keyway Mill)

Dao phay rãnh chuyên dùng để cắt các rãnh then, rãnh khóa, hoặc các rãnh đặc biệt trên chi tiết máy. Trong các loại dao phay CNC, loại này có thiết kế đặc biệt để tạo rãnh sâu, chính xác, thường được ứng dụng trong chế tạo trục, bánh răng...

Dao phay đĩa (Side and Face Mill)

Đây là một trong các loại dao phay CNC có dạng hình đĩa, có lưỡi cắt ở cả mặt và thành bên, giúp phay các rãnh lớn hoặc cắt vật liệu dày nhanh chóng. Dao phay đĩa thích hợp khi cần cắt các rãnh rộng và sâu.

Dao phay định hình (Form Mill/Profile Mill)

Khi cần gia công các chi tiết biên dạng đặc thù như rãnh chữ T, rãnh V, rãnh tròn… thì các loại dao phay CNC định hình là lựa chọn không thể thiếu. Đầu dao được mài theo hình dạng riêng biệt, đảm bảo độ chính xác cao cho các chi tiết phức tạp.

Dao phay ren (Thread Mill)

Dao phay ren là một trong các loại dao phay CNC đặc biệt, chuyên dùng để cắt tạo ren trong hoặc ren ngoài trên máy CNC. Dao có biên dạng giống ren, cho phép cắt ren có đường kính lớn hoặc theo yêu cầu riêng.

Dao phay lăn răng (Gear Milling Cutter)

Để gia công bánh răng, các loại dao phay CNC lăn răng là không thể thiếu. Dao này có biên dạng đặc biệt phù hợp cho việc tạo hình các loại răng bánh răng, đảm bảo độ chính xác và đồng đều cao.

Dao phay hợp kim, dao gắn mảnh (Insert Mill)

Dao phay hợp kim/gắn mảnh là dòng dao hiện đại trong các loại dao phay CNC, với thân dao bằng thép và lưỡi cắt là các insert hợp kim cứng. Ưu điểm là dễ dàng thay thế lưỡi, tiết kiệm chi phí, phù hợp với nhiều vật liệu gia công khác nhau như thép, inox, nhôm…

Dao phay bull (Bull Nose End Mill)

Dao phay bull là loại dao có thân trụ, phần đầu được bo bán kính nhỏ ở góc, tạo thành dạng “bán cầu” nhưng không tròn hoàn toàn như dao phay cầu. Trong các loại dao phay CNC, dao phay bull thường được dùng để phay các rãnh, bề mặt có góc bo nhẹ giữa thành và đáy rãnh, giúp tăng độ bền chi tiết và hạn chế nứt gãy tại các góc vuông. Loại dao này rất phù hợp khi cần gia công các chi tiết có yêu cầu chuyển tiếp mượt mà mà dao phay phẳng hoặc dao cầu không đáp ứng tốt.

Ứng dụng của từng loại dao phay CNC trong thực tế

Tùy vào yêu cầu sản phẩm và vật liệu gia công mà lựa chọn các loại dao phay CNC phù hợp.

• Dao phay ngón, dao phay mặt phù hợp với gia công thép, nhôm, đồng, nhựa…

• Dao phay cầu, dao phay đĩa thường dùng cho các chi tiết phức tạp, bề mặt 3D, các rãnh sâu.

• Dao phay ren, phay định hình dùng để tạo ren, tạo rãnh đặc biệt, phù hợp với yêu cầu kỹ thuật cao.
  Khi gia công các vật liệu cứng như thép không gỉ, nên chọn các loại dao phay CNC hợp kim hoặc dao phủ lớp siêu cứng để tăng tuổi thọ và hiệu suất cắt gọt.

Kinh nghiệm lựa chọn dao phay CNC phù hợp

Vật liệu cần gia công

Khi chọn các loại dao phay CNC, trước tiên hãy xác định vật liệu sẽ gia công. Với thép, inox hoặc hợp kim cứng, nên ưu tiên dao hợp kim hoặc dao phủ lớp siêu cứng để tăng độ bền và hiệu quả cắt. Ngược lại, với nhôm hoặc đồng, các loại dao phay CNC có lưỡi sắc, góc cắt lớn sẽ hạn chế dính phoi và tạo bề mặt sáng bóng hơn. Đối với nhựa hoặc vật liệu mềm, nên chọn dao có me đặc biệt để đường cắt không bị nóng chảy hay bavia.

Hình dạng chi tiết và yêu cầu về độ chính xác

Tùy theo hình dáng và độ phức tạp của chi tiết, bạn nên lựa chọn các loại dao phay CNC phù hợp. Dao phay ngón hoặc dao phay mặt thích hợp để cắt phẳng, tạo rãnh hoặc gia công cơ bản. Nếu chi tiết có bề mặt cong, bo tròn hoặc biên dạng 3D phức tạp, dao phay cầu hoặc dao định hình sẽ cho hiệu quả tối ưu, đồng thời đáp ứng tốt yêu cầu về độ chính xác.

Độ cứng, lớp phủ và số lưỡi cắt của dao

Các loại dao phay CNC có độ cứng cao và được phủ các lớp như TiN, TiAlN giúp tăng tuổi thọ, chống mài mòn tốt hơn. Dao nhiều me cắt phù hợp gia công tinh, cho bề mặt mịn, trong khi dao ít me thích hợp phay phá, giúp thoát phoi nhanh, tránh kẹt dao khi gia công vật liệu mềm.

Thương hiệu và nguồn gốc dao phay CNC

Việc lựa chọn các loại dao phay CNC từ những thương hiệu uy tín như Mitsubishi, Sumitomo, Kennametal, Iscar, Taegutec… sẽ đảm bảo chất lượng đồng đều, hiệu suất ổn định và có hỗ trợ kỹ thuật khi cần thiết. Nên ưu tiên các nhà cung cấp chính hãng để tránh mua phải hàng kém chất lượng hoặc không đúng thông số.

Một số lưu ý khác

Để sử dụng hiệu quả các loại dao phay CNC, cần kiểm tra kỹ kích thước cán dao có phù hợp với máy CNC, tuân thủ đúng thông số kỹ thuật về tốc độ quay, lượng tiến dao và chiều sâu cắt. Ngoài ra, hãy tính toán hiệu quả kinh tế khi lựa chọn, tránh mua dao rẻ nhưng tuổi thọ kém gây tốn kém lâu dài.

Bảo quản và sử dụng dao phay CNC đúng cách

Dù sử dụng bất kỳ các loại dao phay CNC nào, việc bảo quản và sử dụng đúng cách sẽ giúp tăng tuổi thọ dao, đảm bảo chất lượng sản phẩm:

• Vệ sinh dao sau mỗi lần sử dụng, tránh dính phoi kim loại

• Không để dao tiếp xúc với môi trường ẩm, dễ gỉ sét

• Sử dụng đúng tốc độ, lượng ăn dao theo khuyến nghị của nhà sản xuất

• Định kỳ kiểm tra, mài lại hoặc thay insert hợp kim khi bị mòn

Tổng kết

Có thể thấy, các loại dao phay CNC rất đa dạng về hình dáng, cấu tạo và chức năng. Việc lựa chọn đúng loại dao không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn giúp tiết kiệm chi phí và bảo vệ máy móc. Hiểu rõ đặc điểm, công dụng và kinh nghiệm lựa chọn các loại dao phay CNC sẽ giúp bạn luôn chủ động trong mọi tình huống gia công cơ khí.

Nếu bạn đang phân vân chọn mua các loại dao phay CNC cho xưởng hoặc dự án của mình, đừng ngần ngại liên hệ các đơn vị uy tín để được tư vấn, hỗ trợ kỹ thuật phù hợp nhất!