Quy trình bảo dưỡng máy nén khí định kỳ – Giữ máy luôn bền bỉ, hiệu quả

Máy nén khí là thiết bị không thể thiếu trong hầu hết các ngành công nghiệp, xây dựng, sửa chữa, sản xuất, y tế, chế biến thực phẩm… Việc vận hành máy nén khí liên tục trong môi trường nhiều bụi bẩn, ẩm ướt và nhiệt độ cao khiến các bộ phận dễ bị hao mòn, bám bẩn, tích tụ nước hoặc dầu thừa. Chính vì vậy, bảo dưỡng máy nén khí định kỳ là điều bắt buộc nếu bạn muốn máy luôn hoạt động ổn định, tiết kiệm điện năng và tránh các hỏng hóc không mong muốn.

Nhiều người dùng chủ quan, chỉ đến khi máy phát sinh sự cố mới quan tâm sửa chữa, nhưng như vậy vừa làm giảm tuổi thọ máy, vừa khiến chi phí khắc phục cao hơn gấp nhiều lần so với bảo dưỡng định kỳ. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ tầm quan trọng của việc bảo dưỡng máy nén khí và hướng dẫn chi tiết các bước thực hiện, phù hợp cho cả kỹ thuật viên lẫn người sử dụng cơ bản.

Tại sao cần bảo dưỡng máy nén khí?

Bảo dưỡng máy nén khí định kỳ mang lại rất nhiều lợi ích thiết thực, cụ thể:

• Duy trì hoạt động ổn định, liên tục: Máy nén khí được kiểm tra, làm sạch và thay thế linh kiện đúng lúc sẽ giảm thiểu nguy cơ dừng đột ngột do lỗi kỹ thuật. Điều này đặc biệt quan trọng trong các nhà máy, xưởng sản xuất quy mô lớn, nơi mỗi phút gián đoạn có thể gây thiệt hại lớn về kinh tế.
• Kéo dài tuổi thọ thiết bị: Khi các bộ phận được bôi trơn, vệ sinh, kiểm tra và thay thế kịp thời, các chi tiết bên trong sẽ hoạt động nhẹ nhàng hơn, tránh mài mòn, quá nhiệt, rò rỉ.
• Đảm bảo chất lượng khí nén đầu ra: Bụi bẩn, dầu thừa hoặc nước đọng lâu ngày trong hệ thống sẽ ảnh hưởng đến chất lượng khí, từ đó ảnh hưởng trực tiếp đến thiết bị sử dụng khí hoặc sản phẩm đầu ra.
• Tiết kiệm chi phí sửa chữa: Bảo dưỡng đúng lịch giúp phát hiện sớm các dấu hiệu hỏng hóc, giảm chi phí thay thế linh kiện lớn hoặc sửa chữa sự cố nặng.
• Tối ưu hiệu suất và tiết kiệm điện năng: Máy vận hành trơn tru giúp tiêu hao điện năng ở mức hợp lý, giảm lãng phí điện do ma sát, rò rỉ hoặc tắc nghẽn.

Các hạng mục bảo dưỡng máy nén khí

Bảo dưỡng hàng ngày

Đây là những việc cần thực hiện mỗi ngày, đặc biệt với các máy vận hành liên tục hoặc ở môi trường nhiều bụi:

• Kiểm tra mức dầu bôi trơn: Dầu là “máu” của máy nén khí, giúp bôi trơn, làm mát và giảm ma sát. Kiểm tra qua mắt thăm dầu, đảm bảo mức dầu trong giới hạn cho phép, nếu thiếu cần bổ sung ngay. Dầu cạn hoặc quá bẩn sẽ làm tăng nguy cơ bó kẹt, nóng máy và hư hỏng bộ phận chuyển động.
• Quan sát rò rỉ khí, nước hoặc dầu: Kiểm tra các vị trí ống dẫn, khớp nối, van, bình chứa… Nếu phát hiện vết dầu loang, nước chảy hoặc khí xì, cần khắc phục sớm để tránh thất thoát khí, ô nhiễm môi trường hoặc gây chập điện.
• Theo dõi áp suất, nhiệt độ, độ rung và tiếng ồn: Nếu máy phát sinh tiếng kêu lạ, rung mạnh, nhiệt độ tăng bất thường hoặc áp suất khí giảm, đó có thể là dấu hiệu bộ phận nào đó gặp vấn đề. Ghi nhận để kỹ thuật kiểm tra chi tiết hơn.

Bảo dưỡng hàng tuần

Tùy tần suất sử dụng, bạn nên thực hiện những việc sau ít nhất 1 lần/tuần:

• Xả nước bình chứa khí nén: Trong quá trình nén, hơi nước tích tụ dưới đáy bình chứa. Nếu không xả định kỳ, nước đọng sẽ làm bình bị gỉ sét, ăn mòn và giảm thể tích chứa khí. Nên xả nước vào cuối ca làm việc khi áp suất đã giảm.
• Vệ sinh lọc gió: Lọc gió ngăn bụi bẩn xâm nhập vào buồng nén. Khi lọc bám quá nhiều bụi, lưu lượng khí vào giảm, máy phải làm việc nhiều hơn và tiêu tốn nhiều điện hơn. Bạn nên tháo lọc gió, dùng khí nén thổi sạch bụi hoặc thay mới nếu quá bẩn.
• Kiểm tra và siết chặt bulông, ốc vít: Rung lắc trong quá trình vận hành có thể làm lỏng các bu-lông, đai ốc trên thân máy, bệ máy hoặc đường ống. Hãy kiểm tra và siết chặt lại các vị trí này để đảm bảo máy luôn chắc chắn, không rung lắc mạnh.

Bảo dưỡng hàng tháng

Mỗi tháng, cần thực hiện các bước kiểm tra sâu hơn:

• Kiểm tra dây curoa (nếu có): Với các máy truyền động bằng dây curoa, bạn nên kiểm tra độ căng, tình trạng mòn, nứt hoặc sờn dây. Nếu dây quá trùng, máy truyền động yếu, còn nếu dây quá căng sẽ làm bạc đạn nhanh hỏng.
• Vệ sinh két làm mát: Bộ phận này có nhiệm vụ tản nhiệt cho máy nén. Nếu két làm mát bị bám bụi, hiệu quả làm mát giảm, nhiệt độ máy tăng cao dễ gây cháy mô tơ hoặc bó kẹt trục vít.
• Kiểm tra lọc dầu, lọc tách dầu: Lọc dầu bẩn làm giảm hiệu quả bôi trơn và tăng nguy cơ tắc nghẽn dầu. Lọc tách dầu quá bẩn làm dầu lẫn nhiều vào khí nén, ảnh hưởng đến thiết bị sử dụng khí phía sau.

Bảo dưỡng định kỳ

Tùy điều kiện môi trường và tần suất hoạt động, bạn cần tuân thủ các mốc bảo dưỡng quan trọng:

• Thay dầu bôi trơn: Sau khoảng 1.000–2.000 giờ sử dụng (hoặc 3–6 tháng), dầu sẽ mất dần tính năng bôi trơn, làm mát. Cần thay toàn bộ dầu cũ bằng dầu mới đúng chủng loại, tránh pha trộn nhiều loại dầu khác nhau.
• Thay lọc gió, lọc dầu, lọc tách dầu: Các bộ lọc này đều có tuổi thọ nhất định. Khi đến hạn, hãy thay mới để đảm bảo hệ thống vận hành hiệu quả, khí nén sạch, không bị lẫn nước, dầu hoặc bụi bẩn.
• Kiểm tra motor điện và hệ thống điện điều khiển: Vệ sinh motor, kiểm tra dây điện, đầu nối, công tắc và bảo vệ quá tải. Nếu phát hiện dấu hiệu quá nhiệt, chảy dầu, lỏng chân dây… cần sửa máy nén khí ngay.
• Hiệu chỉnh van an toàn: Đảm bảo van an toàn hoạt động đúng áp suất thiết kế, giúp bảo vệ bình chứa và hệ thống khỏi nguy cơ nổ do quá áp.

Bảo dưỡng lớn (1–2 năm/lần)

Đây là các hạng mục chuyên sâu, thường do kỹ thuật viên chuyên nghiệp thực hiện:

• Thay vòng bi, bạc đạn trục vít (đối với máy nén khí trục vít): Sau thời gian dài hoạt động, vòng bi, bạc đạn có thể bị mòn, tạo tiếng kêu hoặc tăng độ rung, làm giảm tuổi thọ máy. Nên thay mới định kỳ để máy vận hành êm ái, ổn định.
• Vệ sinh toàn bộ hệ thống đường ống khí nén: Đường ống lâu ngày dễ tích tụ bụi, dầu, nước hoặc cáu cặn, gây tắc nghẽn hoặc rò rỉ. Vệ sinh định kỳ giúp đảm bảo khí nén luôn sạch, áp suất ổn định.
• Kiểm tra và bảo dưỡng hệ thống điện – điều khiển: Bao gồm tủ điện, cảm biến, rơ-le, PLC… nhằm phát hiện và xử lý sớm các lỗi có thể phát sinh.

Lưu ý khi bảo dưỡng máy nén khí

• Sử dụng dầu và phụ tùng chính hãng: Không nên dùng dầu hoặc linh kiện trôi nổi, không rõ nguồn gốc vì có thể gây hư hỏng nhanh, giảm hiệu quả bôi trơn hoặc không tương thích với máy.
• Thực hiện đúng quy trình và thời gian bảo dưỡng: Tuân thủ lịch trình bảo dưỡng do nhà sản xuất khuyến nghị. Không bảo dưỡng quá trễ hoặc quá sớm sẽ gây lãng phí hoặc tiềm ẩn nguy cơ hỏng hóc.
• Ghi chép nhật ký bảo dưỡng: Lưu lại đầy đủ các lần bảo dưỡng, thay thế, sửa chữa để dễ dàng theo dõi tình trạng máy và lên kế hoạch cho các lần bảo dưỡng tiếp theo.
• Nhờ kỹ thuật viên chuyên nghiệp với sự cố phức tạp: Với các lỗi liên quan đến điện, điều khiển, hoặc các chi tiết cơ khí phức tạp, bạn nên liên hệ các trung tâm bảo trì uy tín để đảm bảo an toàn và đúng kỹ thuật.

Kết luận

Bảo dưỡng máy nén khí không chỉ là việc làm cần thiết mà còn là “chìa khóa” giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, tăng tuổi thọ máy và đảm bảo quá trình sản xuất luôn ổn định. Hãy xây dựng một kế hoạch bảo dưỡng định kỳ, thực hiện đầy đủ các bước kiểm tra, thay thế đúng hạn và lựa chọn sản phẩm, phụ tùng chất lượng để máy luôn vận hành tối ưu.

Nếu chưa có kinh nghiệm hoặc cần hỗ trợ, bạn nên liên hệ các đơn vị bảo trì chuyên nghiệp để đảm bảo an toàn, tránh những rủi ro không đáng có.

Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu rõ hơn về quy trình bảo dưỡng máy nén khí. Nếu có nhu cầu mua phụ tùng hoặc máy nén khí chính hãng hoặc cần tư vấn bảo trì chuyên nghiệp, đừng ngần ngại liên hệ với TATMart để được hỗ trợ tận tình!