Kiểm định xe nâng – Quy định, Quy trình và Chi phí cần biết

Xe nâng là một trong những thiết bị không thể thiếu trong các lĩnh vực sản xuất, kho bãi, công trình xây dựng. Với khả năng di chuyển, nâng hạ hàng hóa nhanh chóng và hiệu quả, xe nâng giúp tiết kiệm nhân lực, nâng cao năng suất lao động, đồng thời đảm bảo an toàn vận chuyển trong nhà xưởng, kho hàng và các khu vực sản xuất. Tuy nhiên, do đặc thù hoạt động với tải trọng lớn, di chuyển thường xuyên, xe nâng cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn lao động nếu không được kiểm tra, bảo trì và kiểm định đúng quy định.

Theo quy định của pháp luật Việt Nam, xe nâng thuộc nhóm thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động và bắt buộc phải kiểm định trước khi đưa vào sử dụng cũng như định kỳ trong quá trình vận hành. Việc kiểm định xe nâng không chỉ giúp đảm bảo an toàn cho người lao động, tài sản và môi trường làm việc mà còn giúp doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp luật, tránh rủi ro về trách nhiệm và xử phạt hành chính.

Kiểm định xe nâng là gì?

Kiểm định xe nâng là quá trình đánh giá, kiểm tra tổng thể tình trạng kỹ thuật, khả năng vận hành an toàn của xe nâng hàng hoặc xe nâng người, nhằm đảm bảo thiết bị đáp ứng đủ các tiêu chuẩn an toàn kỹ thuật theo quy định của pháp luật. Quá trình này thường được thực hiện bởi các tổ chức kiểm định an toàn lao động được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cấp phép.

Đối tượng bắt buộc kiểm định bao gồm các loại xe nâng có người điều khiển, xe nâng chạy bằng động cơ điện hoặc động cơ đốt trong (dầu diesel, xăng, gas), xe nâng có cơ cấu nâng người. Căn cứ pháp lý cho hoạt động kiểm định xe nâng là các Thông tư, Nghị định của Bộ LĐTBXH, cùng với các tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) liên quan như TCVN 7772:2007, TCVN 4244:2005,...

Các loại xe nâng bắt buộc kiểm định

Không phải tất cả các loại xe nâng đều bắt buộc phải kiểm định. Dưới đây là các nhóm xe nâng nằm trong danh mục thiết bị phải kiểm định:

• Xe nâng hàng chạy động cơ: Bao gồm xe nâng chạy diesel, xăng, gas hoặc điện, thường có tải trọng từ 1 tấn trở lên.
• Xe nâng tay có cơ cấu nâng người: Loại xe nâng tay này có khả năng nâng người lên cao để làm việc trên cao (thường gọi là xe nâng người).
• Xe nâng người (Manlift, Forklift Man Cage): Thiết bị nâng hạ chuyên dùng để đưa người làm việc ở độ cao nhất định, sử dụng phổ biến trong xây dựng, bảo trì, kho vận.

Lưu ý: Xe nâng tay thường (không có cơ cấu nâng người, tải trọng thấp) thông thường không bắt buộc kiểm định, trừ khi có yêu cầu riêng từ cơ quan quản lý hoặc đối tác.

Quy định pháp luật về kiểm định xe nâng

Việc kiểm định xe nâng được quy định cụ thể trong Luật An toàn vệ sinh lao động, các Thông tư và tiêu chuẩn quốc gia như TCVN 7772, TCVN 4244,... Doanh nghiệp sử dụng xe nâng bắt buộc phải thực hiện kiểm định theo các mốc thời gian sau:

• Kiểm định lần đầu: Được thực hiện trước khi xe nâng được đưa vào sử dụng lần đầu tiên tại doanh nghiệp, nhà máy hoặc công trường.
• Kiểm định định kỳ: Thông thường từ 1 đến 2 năm/lần, tùy theo loại xe nâng, tải trọng và tình trạng sử dụng thực tế. Một số xe nâng tải trọng nhỏ, sử dụng ít có thể được kéo dài chu kỳ kiểm định đến 2 năm/lần.
• Kiểm định bất thường: Thực hiện khi xe nâng xảy ra sự cố, tai nạn, sửa chữa lớn hoặc có thay đổi về kết cấu, thiết kế, vị trí lắp đặt.

Trách nhiệm kiểm định xe nâng thuộc về đơn vị, doanh nghiệp trực tiếp quản lý, vận hành thiết bị. Doanh nghiệp phải liên hệ với các tổ chức kiểm định an toàn lao động được Bộ LĐTBXH cấp phép để thực hiện kiểm định.

Quy trình kiểm định xe nâng

Quy trình kiểm định xe nâng thường gồm các bước cơ bản sau:

1. Kiểm tra hồ sơ, lý lịch thiết bị: Kiểm tra các giấy tờ như chứng nhận xuất xưởng, lý lịch thiết bị, hồ sơ bảo trì, nhật ký vận hành… nhằm xác định nguồn gốc, tình trạng sử dụng và các thông số kỹ thuật của xe nâng.
2. Kiểm tra bên ngoài: Đánh giá tổng thể tình trạng xe nâng, kiểm tra hệ thống khung sườn, càng nâng, lốp xe, hệ thống thủy lực, hệ thống điện, hệ thống phanh, đèn tín hiệu và các bộ phận quan trọng khác.
3. Thử tải – thử không tải: Tiến hành vận hành xe nâng ở chế độ không tải và có tải, kiểm tra khả năng nâng hạ, khả năng di chuyển, hoạt động của phanh, kiểm tra các giới hạn an toàn, tốc độ nâng/hạ…
4. Kiểm tra các hệ thống an toàn phụ trợ: Đánh giá còi báo động, tín hiệu cảnh báo, cabin, ghế lái, dây an toàn, gương chiếu hậu và các thiết bị bảo vệ người vận hành.
5. Kết luận và cấp giấy chứng nhận kiểm định: Sau khi kiểm tra, nếu xe nâng đạt yêu cầu, đơn vị kiểm định sẽ cấp giấy chứng nhận kiểm định an toàn kỹ thuật cho thiết bị.

Hồ sơ, giấy tờ cần chuẩn bị khi kiểm định xe nâng

Để quá trình kiểm định diễn ra thuận lợi, doanh nghiệp cần chuẩn bị đầy đủ các hồ sơ sau:

• Lý lịch thiết bị xe nâng (bản gốc hoặc bản sao có xác nhận).
• Hướng dẫn sử dụng xe nâng từ nhà sản xuất.
• Hồ sơ, biên bản bảo trì, sửa chữa gần nhất (nếu có).
• Biên bản kiểm định cũ (nếu kiểm định lại hoặc định kỳ).
• Các giấy tờ chứng nhận xuất xưởng hoặc hóa đơn mua bán xe nâng.

Chi phí kiểm định xe nâng

Chi phí kiểm định xe nâng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tải trọng xe, chiều cao nâng, loại xe (xe nâng hàng hay xe nâng người), số lượng xe kiểm định cùng lúc, vị trí thực hiện kiểm định (kiểm định tại chỗ hay tại trung tâm),… Thông thường, mức chi phí kiểm định xe nâng sẽ dao động từ 1.500.000 – 4.000.000 VNĐ/lần/thiết bị đối với các xe phổ biến.

• Kiểm định tại chỗ: Thường có chi phí cao hơn do phát sinh phí đi lại, thiết lập hiện trường.
• Kiểm định tại trung tâm: Có thể tiết kiệm chi phí hơn nếu doanh nghiệp tự vận chuyển xe đến trung tâm kiểm định.

Lưu ý: Mức giá có thể thay đổi tùy từng thời điểm và từng đơn vị kiểm định, doanh nghiệp nên tham khảo báo giá cụ thể trước khi đăng ký kiểm định.

Đơn vị được phép kiểm định xe nâng

Không phải đơn vị nào cũng có quyền kiểm định xe nâng. Chỉ những tổ chức, cơ quan kiểm định an toàn lao động được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cấp phép mới được thực hiện kiểm định và cấp giấy chứng nhận hợp pháp.

Khi lựa chọn đơn vị kiểm định, doanh nghiệp nên ưu tiên các tiêu chí:

• Có giấy phép kiểm định hợp lệ, còn hiệu lực.
• Đội ngũ kỹ sư, kiểm định viên có chuyên môn, kinh nghiệm.
• Cung cấp dịch vụ kiểm định nhanh gọn, hỗ trợ tư vấn hồ sơ, thủ tục đầy đủ.
• Báo giá minh bạch, cam kết chất lượng dịch vụ.

Một số đơn vị kiểm định uy tín hiện nay như: Trung tâm Kiểm định Kỹ thuật An toàn Khu vực, Công ty Cổ phần Kiểm định Kỹ thuật An toàn Việt Nam (Vinacontrol), Trung tâm Kiểm định An toàn Thiết bị Công nghiệp…

Lợi ích khi kiểm định xe nâng đúng quy định

Kiểm định xe nâng định kỳ, đúng quy trình mang lại rất nhiều lợi ích thiết thực cho doanh nghiệp và người lao động:

• Đảm bảo an toàn: Hạn chế tối đa nguy cơ tai nạn lao động, bảo vệ tính mạng người vận hành và người xung quanh.
• Tuân thủ pháp luật: Đáp ứng đầy đủ các quy định về an toàn lao động, tránh bị xử phạt hành chính do vi phạm quy định kiểm định thiết bị.
• Bảo vệ tài sản, thiết bị: Phát hiện sớm các lỗi kỹ thuật, hư hỏng tiềm ẩn để kịp thời bảo trì, sửa chữa, kéo dài tuổi thọ xe nâng, giảm chi phí sửa chữa lớn.
• Nâng cao uy tín doanh nghiệp: Thể hiện trách nhiệm xã hội và uy tín của doanh nghiệp với đối tác, khách hàng khi thực hiện tốt công tác an toàn lao động.

Kết luận

Kiểm định xe nâng không chỉ là yêu cầu bắt buộc theo quy định pháp luật mà còn là biện pháp quan trọng giúp doanh nghiệp bảo vệ an toàn cho người lao động, duy trì hiệu quả sản xuất, giảm thiểu rủi ro và tiết kiệm chi phí vận hành lâu dài. Do đó, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kho vận nên chủ động kiểm tra, theo dõi thời hạn kiểm định xe nâng và hợp tác với các đơn vị kiểm định uy tín để đảm bảo an toàn tuyệt đối khi sử dụng thiết bị này.